Książki i podręczniki do matury z historii sztuki, które polecam

Postanowione. Decyzja zapadła, podnosisz rękawicę i przyjmujesz wyzwanie – przed Tobą matura z historii sztuki. 

No dobrze, ale… od czego w ogóle zacząć? Czym warto się zainteresować? Gdzie szukać materiałów, podręczników, listy lektur?

Spokojnie, niczym się nie martw, już przychodzę z odsieczą.

Czy istnieje dobry podręcznik do matury z historii sztuki?

Samodzielne przygotowanie się do matury z historii sztuki to bez wątpienia wymagające zadanie. Aby Ci pomóc, na początek przygotowałam listę książek, które polecam wszystkim osobom planującym zmierzyć się z egzaminem maturalnym z historii sztuki lub chcącym spróbować swoich sił w Olimpiadzie Artystycznej. Przed Tobą 6 podręczników z historii sztuki, od których naprawdę warto zacząć swoją przygodę z tym tematem.

#1 „Sztuka i czas” – Barbara Osińska

Jako pierwszą pozycję polecam w zasadzie jedyny oficjalny dostępny na rynku w Polsce podręcznik do historii sztuki, często używany w liceach plastycznych, gdzie do matury z tego przedmiotu uczniowie przygotowanie trwa aż 4 lata. W obiegu krążą dwie wersje tej publikacji: stara 4-tomowa oraz nowa – już w 2 książkach, z kolorową okładką. Starsze wydania dość łatwo znaleźć w antykwariatach lub w sieci, nie różnią się one niczym od nowego, nie są uboższe czy niepełne. Z całą pewnością warto się zaopatrzyć.

Jednak uwaga: ta książka absolutnie nie wyczerpuje całego materiału do matury z historii sztuki. Moi Uczniowie najczęściej porzucają książkę Osińskiej już po niedługim czasie nauki z moimi prezentacjami z historii sztuki, które są dużo bardziej szczegółowe i wyczerpujące temat. Jeśli jednak przygotowujesz się do egzaminu maturalnego z historii sztuki samodzielnie i nie korzystasz z żadnych dodatkowych źródeł wiedzy, Osińska to może być dla Ciebie bardzo dobra baza na sam początek nauki.

#2 „Słownik terminologiczny sztuk pięknych” – PWN pod red. Stefana Kozakiewicza

Biblia każdego historyka sztuki :) Totalny must have jeśli piszesz maturę lub jakikolwiek inny egzamin z tego przedmiotu, albo wybierasz się na studia na tym właśnie kierunku (również studenci bardzo często pracują ze Słownikiem). Jest prawdziwą kopalnią wiedzy niezbędnej przy opracowywaniu terminologii, potrzebnej choćby do matury z historii sztuki. Hasłowy podział może przydać się również do szybkiej powtórki materiału. Książka jest wzbogacona o czarno-białe ilustracje i kolorowe reprodukcje powiązane z danym terminem. Wiem, że są też dostępne wersje elektroniczne, można więc wziąć pod uwagę również i taką opcję.

#3 „Style w architekturze” – Wilfried Koch

Ta książka to z kolei największy przyjaciel przyszłego architekta/ architektki. Jeśli planujesz studia związane z tym tematem, Koch z pewnością będzie często Ci towarzyszyć. Na Politechnice Gdańskiej młodzi adepci architektury są z cegły Kocha wręcz „maglowani” :) Ale dla miłośnika tej dziedziny sztuki to sama przyjemność- w środku czeka prawdziwa uczta dla oka: mnóstwo  ilustracji, gdzie zebrano m.in. detale architektoniczne, liczne rzuty oraz przekroje najważniejszych budynków.

Jeśli jednak architektura nie leży w przedziale Twoich zainteresowań, ale do matury potrzebujesz jednak ogarniać temat, w moim sklepie znajdziesz całą paczkę fiszek architektonicznych. Przy ich tworzeniu bazowałam m.in. na dziele Kocha. Są to wyselekcjonowane, opisane najważniejsze dzieła i detale do matury z historii sztuki, które będziesz mieć zawsze pod ręką na Twoim telefonie.

#4 „O sztuce” – Ernst Gombrich

Przekrojowa pozycja od prehistorii aż po XX wiek, propozycja dodatkowa, ale warto ją mieć, jeśli interesujesz się historią sztuki. Idealna jako wprowadzenie, w przypadku gdy dopiero zaczynasz zgłębiać ten temat. Jest trochę szerzej zakrojona niż pozycja Osińskiej, porusza też nieco inny zakres materiału. Jest to wartościowa lektura, do której często się wraca, również za sprawą bogactwa zamieszczonych reprodukcji dzieł sztuki.

Obie książki nie dają pełnej wiedzy w temacie historii sztuki, nie wystarczą też na pewno podczas przygotowań do Olimpiady Artystycznej, ale radzę właśnie od nich zacząć samodzielną naukę, te dwie pozycje fajnie wzajemnie się uzupełniają.

#5 „Sztuka świata” tomy 1-10 + „Sztuka polska” tomy 1-5

Cała historia sztuki podzielona została tu na kilkanaście tomów. Warto je czytać, jak najczęściej przeglądać, żeby „opatrzyć” się z jak największą ilością dzieł. Dość szeroko opisane są tu niektóre zjawiska, czasem pomijane w innych pozycjach, będzie więc dobrym rozszerzeniem wspomnianych wyżej pozycji Gombricha i Osińskiej.

Moim zdaniem wiedza ze wszystkich wymienionych wyżej książek razem ze „Sztuką świata” wydawnictwa Arkady wystarczy jako przygotowanie do matury z historii sztuki, ale bardzo polecam też „Sztukę polską”. Opracowano ją naprawdę dokładnie (nawet szerzej niż jest to wymagane do egzaminu) każdy tom opisuje inny okres w naszej rodzimej sztuce. Warto zainteresować się tym tematem, nie bagatelizować go, pojawia się bowiem często na maturze.

#6 „Sztuka cenniejsza niż złoto” – Jan Białostocki

Na koniec również pozycja obowiązkowa na półce miłośnika sztuki, kolejny słynny historyczno-sztuczny klasyk. Autor przystępnym językiem snuje tutaj barwną opowieść o historii sztuki europejskiej od początków średniowiecza do mniej więcej połowy XX stulecia. Książka zawiera szerokie tło dziejowe, które pomoże Ci w trakcie nauki ulokować dzieła sztuki w danym miejscu, czasie i kontekście (jest to umiejętność ważna choćby podczas pisania wypracowania na maturze z historii sztuki).

Powyższe 6 książek polecam z całego serca na początek nauki do matury z historii sztuki lub aby po prostu zacząć swoją historię z… historią sztuki. Kiedy już poznasz podstawy i oswoisz się z językiem tej fascynującej dziedziny, polecam Ci sięgnąć po pozycje bardziej szczegółowe, zorientowane na konkretny temat, takie, które przede wszystkim rozwiną Twoje zainteresowania związane ze sztuką.

Historia sztuki to Twoja pasja?

Jeśli jesteś początkowym pasjonatem sztuki i niekoniecznie chcesz od razu myśleć o maturze z historii sztuki, polecam Ci zacząć swoją przygodę z… albumami o sztuce, takimi jak np. “Caravaggio. Zbliżenia” czy “Kwiaty baroku”, gdzie dzięki dużym, wysokiej jakości reprodukcjom możesz dogłębnie zapoznać się z wybranymi obrazami i na spokojnie podziwiać detale i symbole przedstawione na płótnach. Ogromna dawka inspiracji gwarantowana! Możesz też zapoznać się z mniejszymi materiałowo pozycjami ogólnie traktującymi o sztuce, jak np. książki H. Susie: “Krótka historia sztuki tworzonej przez kobiety”, “Krótka historia architektury” czy “Krótka historia sztuki współczesnej”.

Kiedy już sztuka całkiem Cię wchłonie, kto wie… może zwariujesz, tak jak inne Art Freaki, na punkcie sztuki? :)

Tego Ci życzę!

No i powodzenia w nauce, trzymam za Ciebie kciuki!

Evviva l’arte!

PS. na temat książek do matury z historii sztuki nagrałam jakiś czas temu odcinek na YouTube, jeśli wolisz oglądać, niż czytać, kliknij TUTAJ!