Jak uczyć się historii sztuki? – Kompleksowy poradnik, część 2: Średniowiecze

Witam Cię serdecznie w drugim już artykule z nowego cyklu na Blogu Art Freaka, w którym znajdziesz zebrane wszystkie najważniejsze wskazówki na temat tego jak skutecznie uczyć się każdej z epok do matury z historii sztuki!

Psst, licznymi tipami do nauki dzielę się też w specjalnym, darmowym Newsletterze Maturalnym Art Freaka, który wysyłam do Ciebie 2 razy w miesiącu. Jeśli jeszcze się nie zapisał_ś, tutaj wrzucam LINK.

Dzisiaj zabierzemy się za Średniowiecze! Przyznaję, to epoka bardzo obszerna – na osi czasu rozciąga się od IV aż do XV w. – zależnie od terenu ofc. Tak czy siak, to ponad 1000 lat historii. Przerażające? Trochę tak, ale wierz mi, moi Maturzyści co roku ogarniają ten materiał, Ty też ogarniesz :)

Zaczynamy!

Jak uczyć się Średniowiecza? Praktyczne tipy!

• NA CEBULĘ!

Jeśli mnie znasz, wiesz, że to moja podstawowa zasada: uczymy się na cebulę, od ogółu do szczegółu, nakładając kolejne warstwy – rosnąc w nie, nigdy odwrotnie.

Jak to wykorzystać, ucząc się Średniowiecza?

Na przykład przy romanizmie czy gotyku, kiedy zaczynają się mnożyć przykłady „tak samo wyglądających budowli”. Naucz się najpierw rozpoznawać ogólne cechy stylu, łączyć budowle w całe zbiory stylistyczne: te romańskie, a te gotyckie.

Potem dodaj sobie utrudnienie, zacznij kojarzyć geograficznie zmiany w obrębie jednego stylu, np. jak wyglądają katedry gotyckie we Francji, jak we Włoszech, a jak w Polsce? Dodaj pytanie: dlaczego są takie różnice? Jak to zrozumiesz, życie stanie się prostsze. 

Potem możesz wejść w detale i nauczyć się tych wszystkich francuskich katedr. Najłatwiej znaleźć charakterystyczne elementy, po których TY osobiście będziesz je pamiętać :) 

I zostaje często powtarzać, najlepiej fiszkować. 

I gotowe. Dasz radę!

Jeśli jesteś w sytuacji, że nie masz jeszcze w ogóle zebranych wiarygodnych źródeł do nauki, to polecam moje prezki, w nich masz wszystko do matury za 39 ziko.

• RÓŻNICUJ SOBIE MATERIAŁY

Notatki. Fiszki. Prezki. Notatki. Fiszki. Prezki.

I tak w kółko. A jak masz już dosyć, to polecam moje KORKI Z HISTORII SZTUKI. Mam również odcinek średniowieczny: o TUTAJ! 

• REGULARNOŚĆ

Brzmi jak oczywistość? 

Tak, ale to właśnie w średniowieczu najczęściej Uczniowie wypadają poza trasę. Bo tego jest DUŻO. I na to się szykuj. Dlatego nie można sobie odpuścić. 

Codziennie zrób coś. Choć coś. Niech to będzie 10 fiszek, byle do przodu!

• ANALIZA ARCHITEKTURY

Nauka tych wszystkich obiektów archi, które na Ciebie czekają, bez rozumienia na co się patrzy? To nie ma najmniejszego sensu, sorry.

Dlatego zaczynając naukę poświęć kilka godzin, żeby ogarnąć analizę architektury. Łatwo i bezboleśnie wyjaśniam to TUTAJ, w webinarze – w 2 godziny możesz mieć to ogarnięte razem ze mną, polecanko. 

• DETALE ARCHITEKTONICZNE

Witam w krainie rzygaczy, archiwolt i kwiatonów ;) Tak, tak, dużo tego, ale jak się raz nauczysz, to każdy spacer będzie dla Ciebie przyjemnością! 

Rozpoznawanie sklepień w lokalnej katedrze? Yass, szykuj się na nowe wewnętrzne challenge! ;)

Wszystkie potrzebne detale zebrałam i zamieniłam w przyjazną formę nauki w FISZKACH ARCHITEKTONICZNYCH. Za 19 ziko masz gotowca! Nie ma za co ;)

• OŚ CZASU

Polecam pracę z osiami w każdej epoce, więc tutaj też muszę o tym wspomnieć. Tym bardziej, że mamy do czynienia z tak „rozlaną” epoką, na ponad 1000 lat!

Warto nanieść na oś najważniejsze dzieła, żeby sobie unaocznić różnicę czasu ich powstania, a czasem się mocno zaskoczyć 🙂

• KONTEKSTY

Warto przyjrzeć się temu, jak wygląda świat w czasie i miejscu, w którym powstają konkretne dzieła sztuki. Wypisz sobie dosłownie najważniejsze punkty, hasła epoki, daty (max kilka!!!) i wracaj co jakiś czas do tej notatki, żeby zrobić powtórkę :) I git. I starczy.

• ATRYBUCJA

I ostatni element, który chciałabym zaznaczyć, żeby o nim pamiętać w trakcie nauki średniowiecza: atrybucja świętych chrześcijańskich. 

Bardzo ważny element, bo po pierwsze pozwalający w ogóle się zorientować o co chodzi w przedstawieniu, czy to rzeźbie czy obrazie.

Po drugie, na maturze pojawia się często zadanie, w którym po reprodukcji obrazu/rzeźby trzeba rozpoznać przedstawioną postać – po co tracić ten punkt? Lepiej to od razu teraz ogarnąć i mieć pewniaczka :)

Nie chcesz tracić czasu na samodzielne poszukiwania wszystkich postaci?  Skorzystaj z fiszek atrybucyjnych! :)

Co Cię czeka? Co bywa największym wyzwaniem w nauce Średniowiecza?

Tradycyjnie już zapytałam moich Uczniów i Obserwatorów na Instagramie z czym w nauce tego materiału mają największy problem i dziś podpowiem jak sobie radzić z 3 największymi średniowiecznymi bolączkami.

• JAK W OGÓLE ZACZĄĆ NAUKĘ? 

Wiem, wiem, średniowiecze to epoka, która potrafi przytłoczyć ilością materiału… do tego stopnia, że można wypaść z trasy już na samym początku.

A potem nie jest lepiej, bo nawet jak już trochę ruszysz do przodu, to nagle widzisz ILE TEGO JEST, i że O MATKO, KOLEJNA KATEDRA, KOLEJNY KOŚCIÓŁ, NASTĘPNA KOLEGIATA… 

Wdech, wydech.

Nie musisz być za miesiąc specjalistą od średniowiecznej architektury, wystarczy, że zdasz maturę, serio ;)

I NAJWAŻNIEJSZE – zadaj sobie szczerze to pytanie:

Czy średniowiecze jest w stanie stanąć na drodze do Twojego celu? 

Jaki masz cel w nauce hiszu? Wymarzone studia? Zdobycie nowej pasji?  

No, c’mon! To tylko jedna epoka, przeżyjesz ;) 

Najważniejsze to się nie poddać teraz! Szczególnie, gdy cała starożytna za Tobą! To było tyle pracy! Poza tym pamiętaj, każdy trudny materiał ma swoje cienie, ale też i blaski! Postaraj się skupić na tym, co lubisz w tej epoce. 

Madonna z Essen? ;)

Pieta z Jeżewa? :D

Na bank się coś znajdzie!

• JAK NAUCZYĆ SIĘ TYCH WSZYSTKICH PLANÓW KOŚCIOŁÓW?

Ale ja się pytam, na co Ci one wszystkie?

Naucz się ogólnie rozpoznawać, który wczesnośredniowieczny, który bizantyjski, który romański, a który gotycki. I do każdej tej grupy doklej 3 reprezentantów – powiedzmy, że po 3 rzuty głównych budowli. Np. po jednym z każdego kraju, bo style potrafiły się różnić między sobą ze względu na terytorium występowania, prawda?

Rzut katedry gotyckiej nieco inaczej wyglądał we Włoszech, inaczej we Francji. Dużo inaczej w Anglii. I jeszcze inaczej w północnych Niemczech czy Polsce. Zacznij ROZUMIEĆ te różnice, nie wkuwaj na blachę!

Jeszcze raz polecę tutaj moje webinary, bo naprawdę tłumaczę w nich od zera, od samych podstaw, jak w ogóle zacząć analizę, jak się z taką przykładową katedrą obchodzić, na co zwrócić uwagę, co to jest nawa, a co to jest nisza. Daj sobie szansę to zrozumieć, od razu zrobi Ci się lżej na sercu

Poza tym, jeśli trochę mnie znasz, to wiesz, że ze mną jest KONKRET. Zapytam więc wprost: 

A co się konkretnie ze średniowiecza ostatnio pojawiło na maturze?

Co trzeba więc mocniej pocisnąć? Podejdźmy do tej matury PRAKTYCZNIE:

• matura 2023 – architektura romańska, plan i bryła: analiza (nikt nie pytał ani o miasta, ani nazwy budowli!!!)
• matura 2023 – malarstwo średniowiecznych ikon, cechy (nikt nie pytał o nazwę przedstawienia, nic takiego!!!)
• matura 2022 – rozpoznanie stylów malarstwa + skojarzenie prostych faktów o dziełach i połączenie z obrazkiem
• matura 2022 – bazylika Mariacka z Gdańska i pytanie… o system halowy… po raz nie wiem który to samo ;)
• matura 2021 – analiza rzeźby romańskiej na przykładzie kolumn ze Strzelna (trzeba było wpisać miasto i styl)

Reasumując: NIC STRASZNEGO.

O bardzo szczegółowe nazwy miejscowości zapytano raz? Dwa razy? I to TYLKO przy kanonicznych, naprawdę kanonicznych dziełach typu „Bardzo bogate godzinki księcia de Berry”? TAK.

Reszta zadań? ANALIZA. I rozpoznawanie stylu po cechach. I odwrotnie, udawadnianie klasyfikacji stylowej cechami. ANALIZA, AMEN. 

Psst! Selekcję zadań z matur znajdziesz zawsze na końcu moich prezentacji z epok, polecanko! Zdejmują trochę strachu z ramion ;)

• JAK ODRÓŻNIĆ MIASTA, W KTÓRYCH ZNAJDUJĄ SIĘ BUDOWLE/TYMPANONY?

Ja zawsze radziłam sobie tak, że szukałam swoich ciekawych/dziwnych/czasem dziwacznych skojarzeń lub detali, po których je zapamiętywałam.

Dlatego polecam Ci bardzo gryzmolenie po slajdach – czy to na wydrukach, czy na tablecie. Jeśli idziesz na architekturę albo ASP i i tak rysujesz na co dzień, rysuj detale, plany, jak trzeba to i przekroje. Rysuj, rysuj i jeszcze raz rysuj.

Rysując, zaznaczaj na zdjęciach tympanonów swoje zauważone ciekawe detale, tak samo na fasadach. Policz, na której kondygnacji jest galeria królów w tym, a na której w tamtym budynku – zestaw je obok siebie, zapamiętaj wzrokowo, jak trzeba to przerysuj, gotowe.

I dużo, duuuużo ćwicz! Rozwiązuj stare arkusze maturalne, fiszkuj codziennie! 

Jeśli natomiast masz problem z zapamiętywaniem zagranicznych nazw, np. francuskich miejscowości, to spokojnie, za drobne literówki, które nie zmieniają znaczenia słów nikt Ci głowy na maturze nie oberwie. 

Ofc postaraj się nauczyć poprawnej pisowni, ale nie wymagaj od siebie, że w pół roku nauczysz się świetnie i historii sztuki i jeszcze zostaniesz poliglotą ;) 

Jesteśmy tylko ludźmi. Starasz się, dajesz z siebie wszystko, to wystarczy!

To już wszystkie rady, które dla Ciebie przygotowałam, jestem pewna, że będą przydatne. Pamiętaj, że dasz sobie radę, trzymam za Ciebie mocno kciuki i służę wsparciem!

Kasia.