Korki z Historii Sztuki – Babilonia, Asyria i Persowie (Mezopotamia cz. 2)

Dziś obiecana kontynuacja opowieści o sztuce starożytnej Mezopotamii w ramach serii Korki z Historii Sztuki. Pierwszą część przeczytasz TUTAJ.

Tymczasem jedziemy dalej.

#6 Okres nowobabiloński

Naszą ostatnią lekcję skończyliśmy na wątku starobabilońskim. Ten okres przeszedł do historii  wraz z najazdem Asyrii i przejęciem przez nią hegemonii na tym obszarze. Państwo babilońskie odradza się jednak ok. VII w. przed Chrystusem – jest to tzw. okres nowobabiloński. 

  Źródło: Wikipedia.

Prężnie rozwija się wówczas miasto Babilon – do matury z historii sztuki musisz znać jego rekonstrukcję oraz pamiętać, że było otoczone podwójnym, grubym murem. Do miasta prowadziła słynna Brama Isztar. Historykom sztuki i archeologom udało się ustalić, że składała się z dwóch obiektów bramnych połączonych wąskim gardłem, każda była flankowana dwoma wieżami na rzucie kwadratu. Całość wieńczył krenelaż (blanki), czyli charakterystyczne występy w murze, które pewnie kojarzysz ze średniowiecznych zamków. Brama pokryta była glazurowaną cegłą w kolorze niebieskim – wykorzystano do tego jeden z najdroższych barwników, czyli lapis lazuli. W formie dekoracji na murze pojawiły się symboliczne przedstawienia zwierząt, mające być uosobieniem bóstw: lew – Isztar, byk – Adad, wąż/smok- Marduk (brama Isztar otwierała drogę procesyjną do świątyni Marduka).

Dzisiaj istnieją dwie rekonstrukcje bramy – jedna w Babilonie (niestety, nie ma tam nic z oryginalnej substancji), a druga w Muzeum Pergamońskim w Berlinie. Tam możemy zobaczyć jej bardzo nieliczne autentyczne pozostałości. Cała reszta jest zrekonstruowana w skali 1:1.

Warto kojarzyć też słynny babiloński ziggurat E-temenanki, o którym mówimy, że stał się inspiracją i pierwowzorem biblijnej wieży Babel. Jego forma była monumentalna – składał się z siedmiu tarasowych platform, na które prowadziły rampy ze schodami. Na szczycie budowli znajdowało się sanktuarium. O jej wielkości świadczą wymiary kwadratu będącego podstawą rzutu – każdy bok miał ok. 90 m!

Ostatnie zagadnienie do matury z historii sztuki z okresu nowobabilońskiego to legendarne wiszące ogrody Semiramidy, zaliczane do 7 cudów świata starożytnego.

#7 Asyryjczycy

Najbardziej waleczny i brutalny ze wszystkich ludów starożytnego Bliskiego Wschodu. Zdobyte miasta równali z ziemią a mieszkańców mordowali, zostawiając za sobą zgliszcza i ruiny… Ale stworzyli też charakterystyczną dla siebie kulturę, oto jej najważniejsze elementy:

Źródło: Wikipedia.

• lamassu – rzeźba architektoniczna przedstawiająca uskrzydlonego byka z głową człowieka. Wyposażony jest w 4 symbole: tiarę z rogami, brodę, pas na brzuchu i skrzydła. Lamassu najczęściej pojawiały się w portykach, będąc swego rodzaju strażnikami witającymi przybyszów. Miały godnie prezentować się zarówno od frontu, jak i od boku, dlatego najczęściej mają 5 nóg, by oglądane z dowolnej strony zdawały się dumnie kroczyć.

Źródło: Wikipedia.

• Pałac Assurbanipala w Niniwie – najważniejszy obiekt sztuki asyryjskiej w kanonie do matury z historii sztuki! We wnętrzu górne partie budowli były zdobione freskami, a dolne obkładano alabastrowymi płytami wypełnionymi reliefem. Takie płyty nazywamy ortostatami. Najbardziej znane (i wymagane do matury) to „Assurbanipal polujący na lwy” oraz „Ranna lwica” – zwróć tutaj uwagę z jaką ekspresją ukazano cierpienie konającego zwierzęcia: lwica wydaje się głośno ryczeć, powłóczy nogami, bo kręgosłup przeszyty ma włócznią… Dziś asyryjskie ortostaty możesz zobaczyć w British Museum w Londynie.

#8 Persowie

Zajęli miejsce Asyryjczyków na mapie Bliskiego Wschodu, mocno inspirując się również ich kulturą i sztuką. Stworzyli gigantyczne imperium, w szczytowym punkcie rozwoju sięgające od Morza Śródziemnego aż do Oceanu Indyjskiego. Najważniejszymi ośrodkami miejskimi było  Persepolis (stolica „ceremonialna”, miejsce ważnych uroczystości) oraz Suza (ośrodek administracyjny).

Tym co odróżniało Persów od Asyryjczyków był humanitarny stosunek po podbitych ludów. Nie palili i nie zabijali, a pozwalali na asymilację, przez którą ich państwo stawało się mieszanką różnych kultur, języków i wierzeń.

Źródło: Wikipedia.

Najważniejszym perskim obiektem do matury z historii sztuki jest pałac Dariusza I w Persepolis. Wśród dekoracji odnajdziemy tutaj lamassu wzorowane na asyryjskich, choć nieco bardziej wtopione w ścianę budynku. Flankują np. Bramę Wszystkich Ludów, prowadzącą do świątyni syna Dariusza I, Kserksesa. Pałac zbudowany był z cegły, niestety, jedyne co pozostało z niego do dziś to elementy kamienne, takie jak portyki i kolumny. Co ciekawe, w Persepolis większość pałaców budowana była na tarasach, których cokoły najczęściej były bogato zdobione rzeźbą. 

Ostatnim ważnym zagadnieniem jest kapitel kolumny perskiej, charakterystyczny dla tej cywilizacji. Składa się on z dwóch symetrycznych względem siebie głów byków, których rogi i uszy bywały złocone.

Nauka – czas start!

To już koniec naszych dwuczęściowych, mezopotamskich korków z historii sztuki ☺

W żadnym odcinku tego cyklu nie jest możliwe wyczerpujące przeanalizowanie całej epoki, zwracam tu uwagę jedynie na najważniejsze aspekty i podaje kanoniczne dzieła. Jeśli więc czujesz, że potrzebujesz więcej, zerknij do mojego sklepu – znajdziesz tam całe prezentacje z każdego okresu w sztuce razem z przykładową analizą dzieła sztuki, słownictwem i przykładowymi zadaniami zebranymi z arkuszy maturalnych.

TUTAJ paczka prezentacji ze starożytności z całym zakresem wiedzy do matury z tej epoki, w tym również omawiany dzisiaj okres.

Powodzenia w nauce! :)

Kasia – Art Freak